Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

triarii L

  • 1 triarii

    triarii, ōrum, m. les triaires (un corps de vétérans).
    * * *
    triarii, ōrum, m. les triaires (un corps de vétérans).
    * * *
        Triarii, triariorum. Liu. Une bande de gents à pied des plus gentils compaignons qui fussent en tout l'ost des Romains, qui estoyent gardez pour le dernier mets, si les deux premieres bandes estoyent desfaictes ou repoulsees.

    Dictionarium latinogallicum > triarii

  • 2 triāriī

        triāriī ōrum, m    [tres], soldiers of the third rank in battle order, the reserve: ubi triarii consurrexerunt, integri, etc., L.—Prov.: rem ad triarios redisse, i. e. demanded extreme measures, L.

    Latin-English dictionary > triāriī

  • 3 triarii

    trĭārĭi, ōrum, m. [tres], a class of Roman soldiers who formed the third rank from the front, the triarii, Varr. L. L. 5, § 89 Müll.:

    etiamsi te sors inter triarios posuerit,

    Sen. Tranq. 3, 10; Liv. 22, 5, 7:

    a primā acie ad triarios sensim referrebantur,

    id. 8, 8, 11; 8, 10, 6; cf. Becker, Antiq. 3, pt. 2, p. 249 sq.

    Lewis & Short latin dictionary > triarii

  • 4 triarii

    triāriī, ōrum m. [ tres ]
    триарии (самые опытные солдаты в римск. легионе, которые ставились в третьем ряду, после hastāti и principes, в качестве резерва) Vr, L, Sen

    Латинско-русский словарь > triarii

  • 5 triarii

    triāriī, iōrum, m. (tres), die Triarier, die ältesten u. erprobtesten Soldaten der röm. Legionen, die im Treffen das dritte Glied (als Reserve) ausmachten, hinter den hastati u. principes knieten, während diese kämpften, aber, wenn die hastati u. principes in Not waren, aufstanden u. fochten, Liv. 8, 8, 8 sqq. u.a.: Quid si militare nolis nisi imperator aut tribunus? etiam si alii primam frontem tenebunt, te sors inter triarios posuerit (dich ins dritte Glied gestellt hat), inde voce, adhortatione, exemplo, animo milita, Sen. de tranqu. anim. 4, 5. – Sing., triarius prior (der erste Triarier) centum homines gubernabat, Veget. mil. 2, 8. p. 43, 3 L2. – Sprichw., res ad triarios rediit, nun müssen die Triarier fechten = die Sache ist aufs Äußerste gekommen, so daß man die letzten Mittel anwenden muß, s. Liv. 8, 8, 11.

    lateinisch-deutsches > triarii

  • 6 triarii

    triāriī, iōrum, m. (tres), die Triarier, die ältesten u. erprobtesten Soldaten der röm. Legionen, die im Treffen das dritte Glied (als Reserve) ausmachten, hinter den hastati u. principes knieten, während diese kämpften, aber, wenn die hastati u. principes in Not waren, aufstanden u. fochten, Liv. 8, 8, 8 sqq. u.a.: Quid si militare nolis nisi imperator aut tribunus? etiam si alii primam frontem tenebunt, te sors inter triarios posuerit (dich ins dritte Glied gestellt hat), inde voce, adhortatione, exemplo, animo milita, Sen. de tranqu. anim. 4, 5. – Sing., triarius prior (der erste Triarier) centum homines gubernabat, Veget. mil. 2, 8. p. 43, 3 L2. – Sprichw., res ad triarios rediit, nun müssen die Triarier fechten = die Sache ist aufs Äußerste gekommen, so daß man die letzten Mittel anwenden muß, s. Liv. 8, 8, 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > triarii

  • 7 pilus

    1.
    pĭlus, i, m., a hair (syn.: villus, seta).
    I.
    Lit.:

    capra pilos ministrat ad usum nauticum,

    Varr. R. R. 2, 11:

    munitae sunt palpebrae vallo pilorum,

    Cic. N. D. 2, 57, 143:

    caudae pilos equinae vellere,

    Hor. Ep. 2, 1, 45:

    duris aspera crura pilis,

    Ov. A. A. 3, 194:

    contra pilum equum fricare, Pelag. Vet. 26: in capite homini plurimus pilus,

    Plin. 11, 37, 47, § 130.—Prov.:

    non minus molestum est calvis quam comatis pilos velli,

    Sen. Tranq. An. 8, 2, 3:

    propius quidem est a sole mons quam campus aut valles, sed sic, quomodo est pilus pilo crassior,

    Sen. Q. N. 4, 11, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    Collect., hair, the hair:

    fruticante pilo neglecta et squalida crura,

    Juv. 9, 15.—
    B.
    As a designation of insignificance, a hair, a trifle; usually joined with a negative, not a hair, not a bit, not a whit (class.):

    ego ne pilo quidem minus me amabo,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 5:

    interea e Cappadociā ne pilum quidem,

    id. Att. 5, 20, 6:

    ne ullum pilum viri boni habere dicatur,

    has not a hair of a good man about him, id. Rosc. Com. 7, 20:

    non facit pili cohortem,

    does not value it a straw, Cat. 10, 13; cf.:

    nec pili facit uni,

    cares not a pin about it, id. 17, 16.—In plur., a garment or fabric made of hair:

    vestitus pilis cameli,

    Vulg. Marc. 1, 6.
    2.
    pīlus, i, m. [pilum], regularly joined with primus: primus pilus (in the gen. written also as one word, primipili), the division of the triarii in the Roman army:

    P. Sextius Baculus, primi pili centurio,

    Caes. B. G. 3, 5; id. B. C. 1, 13: T. Balventius, qui superiore anno primum pilum duxerat, had been leader, captain of the triarii, id. B. G. 5, 35; Liv. 42, 34, 11: aliquem ad primum pilum transducere, to transfer, advance to the triarii, Caes. B. C. 3, 53, 5: primos pilos ademit, took the command of the triarii, of the primipili, Suet. Calig. 44:

    vetus consuetudo tenuit, ut ex primo principe legionis promeretur centurio primi pili, qui non solum aquilae praeerat, verum etiam quatuor centurias in primā acie gubernabat,

    Veg. Mil. 2, 8.—Without primus:

    referes pili praemia,

    Mart. 6, 58, 10; 1, 32, 3.—
    II.
    Transf.: primipilus (in inscrr. also written PRIMOPIL, and abbrev. P. P.), the chief centurion of the triarii (the transf. arose from the circumstance that the chief centurion of this division was originally designated by the term primi pili, with the omission of the easily supplied centurio, as is shown by the following citation from Liv. 7, 41, 5;

    soon, however, from primi pili, a new word, primipilus or primopilus, was formed): primus centurio erat, quem nunc primi pili appellant,

    Liv. 7, 41, 5; 8, 8, 16:

    primipilo P. Sext. Baculo vulneribus confecto,

    Caes. B. G. 2, 25:

    aquilarum altera vix convelli a primipilo potuit,

    Val. Max. 1, 6, 11; Inscr. (of the time of Trajan) Orell. 799: SEX. AVLIENO SEX. F. PRIMOPIL. II., Inscr. (of the time of Tiberius or Caligula) Orell. 3426 M. P.; cf. Becker, Antiq. 3, 3, p. 264.

    Lewis & Short latin dictionary > pilus

  • 8 princeps

    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
        Princeps, principis, pen. corr. communis gene. Virg. Cic. Prince, ou Princesse.
    \
        Princeps praelium inibat. Liu. Il commencoit premier le combat.
    \
        Ad omnia pericula princeps esse non recusabat. Plancus ad Ciceronem. Premier au danger.
    \
        Patria, in qua multis virtutibus et beneficiis floruit princeps. Cic. Qui estoit le plus vertueux et le plus secourable de tout son pays.
    \
        Princeps legis Agrariae, P. Rullus. Cic. Le maistre de toute l'entreprinse, L'autheur.
    \
        Princeps philosophorum et authoritate et antiquitate, Socraticus Aristippus. Cic. Le plus excellent.
    \
        Princeps atque architectus sceleris. Cic. Le principal autheur et inventeur.
    \
        Inter principes ciuitatis. Plin. iunior. Entre les plus grands de la ville.
    \
        Exercere principem, et praestare. Sueton. Faire le prince, Se monstrer prince.
    \
        Foeminae principes. Plin. Grandes dames, De grand renom.
    \
        Princeps, Adiectiuum, Primum significat. Principem locum inter grammaticos tenuit. Sueton. Le premier lieu.
    \
        Princeps mensis, Ianuarius. Colum. Le premier mois.
    \
        Patroni principes. Ci. Les principaulx advocats, et plus renommez.
    \
        Principem habuimus Pansam. Cic. Pansa a esté nostre principal aide et secours.

    Dictionarium latinogallicum > princeps

  • 9 pīlus

        pīlus ī, m    [PIS-], a maniple of the triarii, company of veteran reserves: primi pili centurio, Cs.: primum pilum ducere, Cs.: primus centurio erat, quem nunc primi pili appellant, L.—In the phrase, primus pilus, the first centurion of the triarii, chief centurion of a legion, L.
    * * *
    I

    primipilus/primi pili centurio -- first/primary/chief centurion of a legion

    II
    hair; bit/whit (thing of minimal size/value); hair shirt/garment (pl.) (L+S)

    Latin-English dictionary > pīlus

  • 10 subsidium

    subsĭdĭum, ii, n. [subsideo].
    I.
    Milit. t. t.
    A.
    Orig., the troops stationed in reserve in the third line of battle (behind the principes), the line of reserve, reserve-ranks, triarii:

    subsidium dicebatur, quando milites subsidebant in extremā acie labentique aciei succurrebant. Quod genus militum constabat ex iis, qui emeruerant stipendia, locum tamen retinebant in exercitu: quae erat tertia acies triariorum,

    Fest. p. 306 Müll.; cf.:

    subsidium, quod postpositum est ad subveniendum laborantibus,

    id. p. 223 ib.:

    triarii quoque dicti, quod in acie tertio ordine extremis subsidio deponebantur: quod hi subsidebant, ab eo subsidium dictum,

    Varr. L. L. 5, § 89 ib. (very rare):

    subsidia et secundam aciem adortus,

    Liv. 4, 28:

    jaculatores fugerunt inter subsidia ad secundam aciem,

    id. 21, 46:

    impulsa frons prima et trepidatio subsidiis illata,

    id. 6, 13:

    in subsidiis pugnacissimas locaverunt gentes,

    Curt. 3, 9, 3:

    in subsidiis positi,

    id. 4, 13, 28.—
    B.
    A body of reserve, an auxiliary corps, auxiliary forces, etc. (class.; syn.: suppetiae, auxilium): duae cohortes de subsidio procedunt, Sisenn. ap. Non. 363, 18:

    rem esse in angusto vidit, neque ullum esse subsidium, quod submitti posset,

    Caes. B. G. 2, 25:

    neque certa subsidia collocari poterant,

    id. ib. 2, 22:

    cohortes veteranas in fronte, post eas ceterum exercitum in subsidiis locat,

    stationed as a reserve, Sall. C. 59, 5.—
    C.
    Abstr., support in battle, aid, help, relief, succor, assistance:

    cum alius alii subsidium ferrent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    funditores Baleares subsidio oppidanis mittit,

    id. ib. 2, 7:

    missi in subsidium equites,

    Tac. A. 12, 55:

    Italiae subsidio proficisci,

    Caes. B. C. 3, 78; cf. Cic. Phil. 5, 17, 46:

    integros subsidio adducit,

    Caes. B. G. 7, 87:

    subsidio venire,

    Cic. Att. 8, 7, 1:

    commune in Germanos Gallosque subsidium, octo legiones erant,

    Tac. A. 4, 5.—
    II.
    Transf., in gen., support, assistance, aid, help, protection, etc. (syn. adjumentum).
    (α).
    Sing.:

    abi quaerere, ubi jurando tuo satis sit subsidii,

    Plaut. Cist. 2, 1, 26:

    mihi hoc subsidium (sc. juris interpretationem) jam inde ab adulescentia comparavi,

    Cic. de Or. 1, 45 199; cf.: ut illud subsidium (sc. bibliothe [p. 1782] cam) senectuti parem, id. Att. 12, 3, 52:

    subsidium bellissimum existimo senectuti otium,

    id. de Or. 1, 60, 255; cf. id. Quint. 1, 4:

    sine talium virorum subsidio resistere,

    id. Clu. 1, 3:

    his difficultatibus duae res erant subsidio,

    Caes. B. G. 2, 20:

    fidissimum annonae subsidium,

    Liv. 27, 5:

    aurum ad subsidium fortunae relictum,

    id. 22, 32:

    non aliud subsidium quam misericordia Caesaris fuit,

    Tac. A. 2, 63:

    nec tibi subsidio sit praesens numen,

    Ov. Ib. 285.—
    (β).
    Plur.:

    industriae subsidia,

    Cic. Cat. 2, 5, 9:

    frumentaria subsidia rei publicae,

    id. Imp. Pomp. 12, 34:

    sibi subsidia ad omnes vitae status parare,

    id. Fam. 9, 6, 4:

    his ego subsidiis ea sum consecutus,

    id. ib. 15, 4, 14; Suet. Calig. 12:

    ad omnes casus subsidia comparare,

    to prepare resources, make provision, Caes. B. G. 4, 31:

    mare circa Capreas importuosum et vix modicis navigiis pauca subsidia,

    Tac. A. 4, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > subsidium

  • 11 manipulus

    ī m. [ manus + *. pleo ]
    1) горсть, пучок, сноп (feni Sen; felĭcum V; manipulos vincire Col)
    2) манипул, отряд солдат = 1/30 легиона =1/3 когорты = 2 центуриям (60 человек у triarii, 120 — у velites, hastati и principes) Cs, O, Ap, Sil etc.
    3) шутл. шайка (m. furum Pl)
    4) pl. CA = halteres

    Латинско-русский словарь > manipulus

  • 12 princeps

    I prīnceps, cipis adj. [ primus + capio ]
    1) первый (Hannĭbal p. in proelium ibat L)
    2) главный, лучший (p. amicorum C); крупнейший, значительнейший ( principes philosophi Nep); основной ( principem locum tenere C); виднейший (civis C; Juno dearum p. O)
    p. ad aliquid C, L — особенно пригодный для чего-л.
    3) знатный (Sophocles principe loco genitus PM)
    II prīnceps, cipis m., f. [ primus + capio ]
    1) глава ( Stoicorum C); руководитель ( legationis L); предводитель ( equitatūs QC); вожак, главарь ( conjurationis C)
    p. senatūs Lстарший из сенаторов (имя которого ставилось первым в списке и который при голосовании первым приглашался высказаться)
    p. juventutis C, T — первый в списке всадников, в императорск. эпоху сын императора, наследник престола
    2) вдохновитель ( ad suscipiendum aliquid C); творец (consilii Cs, C); подстрекатель, виновник ( belli inferendi Cs); зачинщик (sceleris C, Cs, Nep)
    p. nobilitatis alicujus L — чей-л. родоначальник
    4) повелитель, властелин, владыка (Roma p. urbium H); принцепс, государь, император
    5) pl. принципы, вначале солдаты первого, впоследствии тяжеловооружённые бойцы второго боевого строя ( между hastati и triarii L)
    6) манипул принципов (signum primi principis L; octavum principem ducere C)

    Латинско-русский словарь > princeps

  • 13 subsidium

    ī n. [ sub + sedeo ]
    1) тыловой эшелон, резерв (т. е. triarii, занимавшие место за вторым эшелоном— princĭpes)
    2) вспомогательный отряд, подкрепление (funditores Baleares subsidio — или in s. T — mittere Cs)
    3) помощь, поддержка, защита ( subsidio venire C)
    subsidio esse alicui alicui rei C etc. — оказывать кому-л. помощь (служить защитой) против чего-л.
    s. dominationi aliquem extulisse T — выдвинуть кого-л. для укрепления своей власти
    5) укрытие, убежище

    Латинско-русский словарь > subsidium

  • 14 consido

    cōn-sīdo, sēdī, sessum, ere, sich niedersetzen, absol., od. m. Ang. wo? durch Advv. od. Praepp., od. durch Genet. od. Abl. loc., 1) eig.: a) v. leb. Wesen (Ggstz. surgere, consurgere, excitari, d.i. aufstehen, sich erheben, od. ambulare, umhergehen; u. Perf. consedisse, Ggstz. stare, stehen), leniter ambulare, hinc considere opus est, Cels.: pastor nec recubet nec considat, Col.: legati considere iussi, Curt. – gew. m. Ang. wo? cur non hic corulis mixtas inter considimus ulmos? Verg.: in ara, Nep.: in arbore od. in foro (v. Bienenschwarm), Liv.: apud Sigillaria in libraria, Gell.: in atrio, Val. Max.: in molli herba, Verg.: in conspectu (Angesicht gegen Angesicht = einander gegenüber), Cic.: in lecto alcis, Val. Max.: in sede alcis, Liv.: in sedili alto, Cels.: in aurea sella, in curuli sella, Aur. Vict.: in turre (v. einem Vogel), Curt.: sub arguta ilice, Verg.: super eum cumulum, Cic.: propius ipsum, Curt. – positis sedibus, Liv.: ante foros longis scamnis, Ov.: tergo tauri, Ov. – zugl. m. Dat. pers., dormienti in labellis (v. Bienen), Cic.: ei ius dicenti in capite (v. einem Spechte), Val. Max.: Romano repente in galea (v. einem Raben), Liv.: ingredienti cum fascibus forum dexteriore umero (v. einem Adler), Suet. – zugl. m. cum u. Abl., hoc poteras mecum considere saxo, Ov. – So nun bes.: α) zu gelehrter Unterhaltung sich wo niederlassen, si videtur, hic considamus in umbra, Cic.: c. eodem in spatio, Cic.: in propatulo propter Platonis statuam, Cic. – Passiv unpers., in silvam venitur et ibi magna cum audiendi exspectatione considitur, Cic. – β) im Theater usw. als Zuschauer sich niederlassen, in orchestra, Suet. Aug. 44, 1: inter patres, Tac. ann. 13, 54. – γ) zur Beratung-, zu Gericht sich niederlassen, Sitzung halten, v. der Volksversammlung in Athen, in theatro c., Cic. – v. den Senatoren in Rom, priusquam consideret quisque, Suet. – bes. v. den Richtern, ut primum iudices consederunt, Cic.: eos tres recuperatores considere iussit, Liv.: Argolicos duces mediis considere castris iussit et arbitrium litis traiecit in omnes, Ov.: c. certo anni tempore in finibus Carnutum in loco consecrato (v. den Druiden), Caes. – v. Jupiter als König u. Richter, consedit genitor tum deorum maximus, Phaedr. – m. ad u. Akk., ad ius dicendum (v. den Suffeten in Karthago), Liv.: ad causam cognoscendam (v. Diktator), Liv. – m. in (gegen, über) u. Akk., in hunc reum, Cic. – selten v. Beklagten, introductum in tabernaculum (Persea regem) adversus advocatos in consilium considere iussit, den zum Kriegsrat Berufenen gegenüber Platz zu nehmen, Liv. 45, 7. § 5. – δ) als milit. t. t., teils = in der Schlachtlinie sich in Anschlag niederlassen, sich in Anschlag legen, triarii sub vexillis considebant sinistro crure porrecto etc., Liv. 8, 8, 10. – teils = sich in Hinterhalt legen, Gabiniā viā occultum considere iubet, Liv.: in insidiis, Liv.: cum cohorte sua in insidiis loco obscuro, Liv.: cum parte (militum) occultum loco ad insidias opportuno, Liv.: inter virgulta, Sall.: in silva, Curt. – teils übh. = nach einem Marsche, auf der Flucht u. dgl. irgendwo sich lagern, sich festsetzen, Aufstellung nehmen, totam noctem itinere facto consedit, Sall.: hic consedit, Caes.: c. non longius mille passibus ab nostris munitionibus, Caes.: haud procul, Curt.: haud procul oppido stativisque hostium, Liv.: haud longe a mari prope Cirtam oppidum, Sall.: circiter duum milium intervallo ante eos, Sall.: contra eum duum milium spatio, Caes.: ad ripas Rheni, Caes.: proiectā palude ad ripas Sequanae e regione Lutetiae contra Labieni castra, Caes.: haud procul inde ad confluentes in ripis utriusque amnis, Liv.: sine centurione ullo apud Philomelium, Cic.: in eo colle, Sall.: propter Hannibalis copias, Enn. fr.: utrimque pro castris (v. zwei Heeren), Liv.: sub monte, Caes.: sub ipsis radicibus montium, Sall.: trans id flumen, Caes.: superioribus locis, Sall.: plebs in colle, qui sacer appellatur, armata consedit, Val. Max. – ε) auf eine kürzere od. längere Zeit an einem Orte sich niederlassen, sich festsetzen, wo seinen Aufenthalt nehmen, v. Seefahrern auch = wo anlegen, landen, hic an Antii, Cic.: Tarquiniis, Liv.: Cretae, Verg.: in Ubiorum finibus, Caes.: in hoc campo, Curt.: Atraciis in oris, Prop.: Latio, Verg.: Ausonio portu, Verg. – m. in u. Akk., in novam urbem, Curt. 7, 3 (14), 23. – insbes., v. Buhldirnen, tabernae, unde tabernariae, quod ibi soleant considere, Isid. 15, 2, 43.

    b) v. lebl. Subjj., sich niedersetzen, niedersinken, in sich zusammensinken, zu Boden sinken, einsinken, deutsch auch bl. sich setzen, sich legen, sinken, sich senken, quae (Alpes) iam licet considant, Cic.: Ilion ardebat neque adhuc consederat ignis, Ov.: donec consideret pulvis, Curt.: ne considat (cutis), Cels. – m. in u. Abl., in Veliterno agro terra ingentibus cavernis consedit, Liv.: quo fit, ut per se singula intestina in suas sedes reducantur et in his considant, Cels.: cum omnia sacra profanaque in ignem considerent, Tac. – m. in od. intra u. Akk., Arpini terra campestri agro in ingentem sinum consedit, Liv.: omne mihi visum considere in ignes Ilium, Verg.: quae excesserunt intra uterum considunt, Cels.

    II) übtr.: a) v. leb. Wesen: α) gleichs. sich niederlassen, wo Platz nehmen, c. in otio, sich der Muße hingeben, Cic.: secedere et in alia parte considere, auf eine andere Seite (mit seiner Meinung) treten, Sen. – β) (συνιζάνειν) gleichs. durch Verlust des moral. Haltes zu Boden sinken, totam videmus consedisse urbem luctu, durch Trauer niedergeschlagen, in Trauer versunken ist, Verg. Aen. 11, 350.

    b) v. lebl., bes. abstr. Subjj.: α) gleichs. sich nie derlassen, wo Platz nehmen od. greifen, eine bleibende Stätte finden, sich festsetzen, sich einnisten, quorum (ludorum) religio tanta est, ut ex ultimis terris arcessita in hac urbe consederit, Cic.: improbitas, si cuius in mente consedit, Cic. – β) gleichs. sinken, teils durch Abnahme der intensiven Stärke, sich legen, motus (Aufruhr) consedit, Liv. epit.: quia praesentia satis consederant, da für jetzt die Ruhe hinlänglich gesichert war, Tac. – ardor animi consedit, Cic.: cum iam consedisset ferocia ab re bene gesta, Liv.: ubi primus terror ab necopinato visu consedit, Liv.: alcis furor consedit, Cic.: omnis quae me urgebat de re publica cura consedit, Cic. – teils durch Abnahme der Geltung, in Vergessenheit sinken, consedit utriusque nomen in quaestura, Cic. Mur. 18. – γ) gleichs. sich senken, v. der Rede, abfallen, sich verlaufen, sich zu Ende neigen, ut eorum verborum iunctio... varie distincteque considat, Cic. de or. 3, 191. – / Perfekt-Form considerat, Enn. sat. 14: considerant, Tac. ann. 1, 30: consideramus, Plin. ep. 6, 20, 14. Gell. 5, 4, 1. Vgl. Wagner Verg. ecl. 7, 1 not. crit. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 3. S. 415.

    lateinisch-deutsches > consido

  • 15 manipulus

    manipulus (bei Dichtern auch synkop. maniplus), ī, m. (manus u. *pleo), eine Handvoll, I) eig.: A) ein Bund od. Bündel, feni, Sen.: filicum manipli, Verg.: de his (herbis) manipulos fieri ac vehi ad villam, Varro: manipulos vincire, Colum. – B) manipuli = ἁλτηρες, die Hanteln od. Wuchtkolben unserer Turnplätze, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 2, 38. Vgl. halteres. – II) übtr., eine Anzahl Fußsoldaten (bei den velites, hastati u. principes 120, bei den triarii 60 Mann), Manipel, Kompagnie (deren 3 eine Kohorte bildeten), so genannt nach dem Bündel Heu, das zu Romulus' Zeit statt der Fahne vorgetragen wurde (s. Ov. fast. 3, 117 sq.), Caes. u.a.: von Reitern, Sil. u. Apul.: scherzh. übtr., von Dieben, m. furum, Ter. eun. 776. – / Plur. heterogen manipula, Spart. Hadr. 10, 2.

    lateinisch-deutsches > manipulus

  • 16 ordo

    ōrdo, inis, m. (ordior), I) die Reihe, Ordnung, A) im allg.: olivarum, Cic.: duplex dentium, Val. Max. u. Plin.: longus vehiculorum, Sen.: longus funebrium pomparum, Ps. Quint. decl.: arbuscula in ordinem ponere, Varro: vites ordine ponere, Verg.: arbores serere in ordines, Varro. – ordine, α) der Reihe nach, Punkt für Punkt, bis ins einzelne, Komik. u. Cic. β) ordnungsmäßig, wie sich's gebührt, gehörig, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Ter. heaut. 706. Lorenz Plaut. Pseud. 655): verb. recte et (od. atque) ordine, Sall. u. Liv. – ex ordine, α) nach der Reihe u. Ordnung, Ter. u. Cic. β) in einem weg, Verg. γ) sofort, sogleich, Verg. – in ordinem, Cic., od. in ordine, Verg., nach der Reihe, -Ordnung: nullo ordine, ohne Ordnung, ungeordnet, nicht in Reih u. Glied gestellt, Caes. – extra ordinem, α) außer der Reihe u. Ordnung, außerordentlich, alci provinciam decernere, Cic.: provincia data est, Suet. β) außerordentlich, ungemein, Cic. γ) außerordentlich, zufälligerweise, Quint. δ) wider alle Ordnung, -Gewohnheit, -Sitte, Cic. – ordine se vocante, als ihn die Reihe traf, Macr. sat. 2, 2, 12. – B) insbes.: 1) die Reihe Bänke od. Sitze, v. Ruderbänken, Verg. u. Plin.: in quattuordecim ordinibus sedēre, auf den vierzehn Reihen Bänken sitzen, Ritter sein (denn ihre Sitze im Theater hießen quattuordecim ordines), Cic. – 2) als milit. t. t. = Glied, Reih und Glied, ordines explicare (ausbreiten), Liv.: ordine egredi, aus R. u. Gl. treten, Sall.: u. so excedere ordinem agminis, Liv.: ordinem u. ordines commutare, die Front verändern, Sall.: servare ordinem, Liv., ordines, Caes.: observare ordines, Sall.: ordines restituere, Sall.: ordines turbare, Liv.: Romanorum ordines conturbare, Sall.: ordines perrumpere, Liv.: ordines pugnantium dissipare, Liv. – u. ein Glied, Zug, eine Zenturie, Kompanie, ordinem ducere, eine Kompanie befehligen, Zenturio (Hauptmann) sein, Caes. u.a.: honestum ordinem in Algido ducere, Zenturio von höherem Range sein, ein höheres Kommando haben, Liv. – alqm in ordinem cogere, s. cōgono. II, 2, a (Bd. 1. S. 1248): meton.: a) die Zenturionenstelle, Hauptmannsstelle, Caes. u. Liv. – b) der Hauptmann selbst, ordines primi, Hauptleute von den ersten Kompanien (der hastati, principes und triarii, die in zehn solche ordines oder centuriae eingeteilt gewesen zu sein scheinen: also ordo = der dreißigste od. sechzigste Teil einer Legion), Caes. u. Liv. – 3) der Stand, a) die Klasse der Bürger (in Rom Senatoren-, Ritter- u. Plebejerstand), ordo amplissimus od. senatorius, der Senatorenstand, Cic.: so auch hic ordo, Senat, Kollegium (des Senates), Cic. Cat. 1, 20: in Kolonien u. Munizipien, ordo Mutinensis, Tac.: ferner ordo equester, Ritterstand, Cic.: ordo pedester, die Klasse der Bürger, die zu Fuß dienen, Liv. – b) übh., der Stand, die Klasse, Abteilung, publicanorum, libertinorum, scribarum, Cic.: sacerdotum od. sacerdotalis, Eccl.: matronarum, Val. Max.: homo mei loci atque ordinis, von meinem Range u. Stande, Ter. – u. der Rang, die Stellung, mearum rerum ordo, die meinen Vermögensverhältnissen angemessene St., Plaut: scis ordine ut aequomst tractare homines, jeden nach seiner Stellung u. Lage, Plaut.: illa (luxuriae spolia) per ordinem (nach der Rangordnung) expandere (Ggstz. in unum acervum dare), Sen. – II) die Ordnung, Reihenfolge, gehörige Aufeinanderfolge, ordentliche Einrichtung, -Beschaffenheit, A) eig.: rerum, Cic.: ordo annalium, die R. der Begebenheiten in den Annalen, Cic.: vicissitudines rerum atque ordines, Wechsel u. Aufeinanderfolge in der Natur, Cic.: cetera nomina in ordinem referre, in ihrer O. eintragen, Cic.: in ordinem se referre, wieder in Ordnung kommen, Cic.: res in ordinem adducere, in Ordnung bringen, Cic.: in ordinem redigere, s. redigono. II, B, a: servare ordinem in sententiis rogandis, Cic.: servare hunc ordinem laboris quietisque, Liv.: ordinem conservare od. tenere, Cic.: ordinem sequi, Cic.: ordinem immutare, Cic.: explicare ordines temporum, die Begebenheiten chronologisch ordnen, Cic. – B) übtr.: 1) die Verfassung, der Zustand, Plaut. trin. 451. – 2) die Verordnung, Einrichtung, magni numinis, Manil. 1, 531.

    lateinisch-deutsches > ordo

  • 17 princeps [1]

    1. prīnceps, cipis (primus u. capio, s. PauL ex Fest. 71, 2 u. 75, 4), Adi. u. Subst., in der Reihenfolge der Erste, I) eig.: princeps in proelium ibat, ging zuerst usw., Liv.: qui princeps est in agendo, Cic.: princeps Sicilia se ad amicitiam populi Rom. applicuit, hat sich zuerst usw., ist die erste gewesen, die sich usw., Liv.: Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, versprachen zuerst, Liv.: qui principes inveniendi fuerunt, die ersten Erfinder, Cic.: dah. princeps senatus, der erste im Verzeichnis der Senatoren (dessen Ernennung vom Zensor abhing), Liv.: so princeps iterum lectus est, Liv. – als neutr., quoniam exordium princeps debet esse, weil dem Eingange die erste Stelle gebührt, Cic. de inv. 1, 19. – II) übtr., im Range der Erste, der Vornehmste, Angesehenste, das Haupt, A) im allg., femina pr., Dame von Stande, Plin.: pr. orator, Plin.: principes philosophi, die Hauptphilos., die ersten unter den Ph., Nep.: locus, Plin.: dah. als Synon. von praecipuus, oft mit dem Nbbgr. inliegender Kraft u. Stärke, amor prineceps ad benevolentiam coniungendam, vorzüglich geeignet, Cic. – m. dem Genet. der Eigenschaft, ille princeps ingenii et doctrinae, vor allen begabt mit usw., Cic. – princeps civitatis, Liv.: principes civitatis, hochgestellte Männer, Cic.: principes plebis (Ggstz. infimi plebis), Liv.: principes coniurationis, Hauptpersonen, Cic.: legatorum u. legationis princeps, der Wortführer, Liv.: principes doctrinae viri, Plin.: rerum publicarum principes, Staatsmänner, Cic.: equitatus principes nobilissimae iuventutis, die ersten des jungen (mazed.) Adels, Curt. – m. Dat., princeps nobilitati vestrae, das Haupt eures Adels, Liv. 10, 8, 6. – bes. princeps iuventutis, einer der vornehmsten unter der patrizischen Jugend, bes. unter den patrizischen Rittern, Cic. (Plur. principes iuventutis, die vornehmsten unter den patrizischen Jünglingen, die Führer der Ritterzenturien, Liv.; vgl. Weißenb. Liv. 2, 12, 15 u. 42, 61, 5): zur Zeit der Kaiser ein Ehrentitel ihrer Söhne, Sen. u.a. (vgl. Nipperd. Tac. ann. 1, 3, 4). – m. in u. Abl., in iure civili pr., Altmeister, Cic.: so in astrologia pr., Cic.: in civitate principes, Cic. – Plur. principes, hochgestellte Männer (Ggstz. infimi), Cic.: so auch principes nostri, Cic.: oft v. den Häuptlingen einzelner Völkerschaften u. Städte, Caes. u. Nep. – B) insbes.: 1) der Urheber (Schöpfer, Begründer), das Vorbild, der Ratgeber, ost verb. dux et princeps, Cic.: Zeno princeps Stoicorum, Cic.: L. Brutus ille nobilitatis vestrae pr., euer Ahnherr, Cic.: pr. consilii, Cic.: pr. ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1. – 2) der Gebieter, der Vorgesetzte, Varro: gregis, Vorgesetzter u. Lehrer der Schauspieler, Suet. Cal. 58, 1. – 3) der Gebieter, Fürst, Regent, bes. v. Kaiser, Ov., Plin. u.a.: uxor principis, Kaiserin, Tac.: principum coniuges ac parentes (Mütter), Tac.: principes feminae, fürstliche Frauen (Frauen aus der Kaiserfamilie), Tac. u. Plin. – 4) principes, urspr. das erste Glied, dann die Schwerbewaffneten, im Treffen zwischen den hastati u. triarii stehend, das zweite Glied, Liv. – dah. princeps a) ein Manipel (= zwei Zenturien) der Principes, signum primi principis, Liv. 26, 6, 1: Cretensi bello octavum principem duxit, führte er den achten Manipel = war er Zenturio des achten M., Cic. ad Brut. 1, 8, 2: a M'Acilio mihi primus princeps prioris centuriae est assignatus, die Stelle des Zenturio der ersten Zenturie des ersten Manipels, Liv. 42, 34, 8. – b) ein Zenturio der Principes (deren jeder Manipel zwei hatte, centurio prior [der ersten Zenturie] u. centurio posterior [der zweiten Zenturie desselben Manipels], od. primus, secundus etc. princeps [Zenturio des ersten, zweiten usw. Manipels der Principes] gen.), centurio princeps, Corp. inscr. Lat. 10, 6574: princeps tertiae legionis, Liv. 25, 14. § 14: princeps primus centurio, ibid. § 7: princeps prior, Caes. b. c. 3, 64, 4: princeps II (secundus) legionis XIIII, Corp. inscr. Lat. 13, 7556: princeps peregrinorum, ein Zeuturio der Fremdenlegion, Corp. inscr. Lat. 2, 484; 6, 428; 6, 3326 u. 3327: principes castrorum peregrinorum, ibid.6, 554. – / Kompar. principior, Cassiod. hist. eccl. 1, 1. – Genet. Plur. principium, Cl. Mamert. de stat. anim. 2, 7. p. 121, 22 Engelbrecht.

    lateinisch-deutsches > princeps [1]

  • 18 τριάριοι

    τριάριοι, οἱ, die römischen triarii, Pol. 6, 23, 16.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > τριάριοι

  • 19 τριαριοι

        οἱ (лат. triarii) триарии (третий, резервный, отряд римск. легиона, состоявший из самых опытных бойцов) Polyb.

    Древнегреческо-русский словарь > τριαριοι

  • 20 τριαρίοις

    τριᾱρίοις, τριάριοι
    triarii: masc dat pl

    Morphologia Graeca > τριαρίοις

См. также в других словарях:

  • Triarii — Жанры Martial industrial, Modern Classical Годы 2004 по сей день Страна …   Википедия

  • Triarii — (Singular: Triarius ) were spearmen in the armies of the early Roman Republic. They were oldest and among the wealthiest men in the legion, and could afford good quality equipment. They wore heavy metal armour and carried large shields, their… …   Wikipedia

  • triarii — TRIÁRII s.m.pl. (Ant.) Nume dat soldaţilor veterani care formau al treilea rând dintr o legiune romană. [sg. triariu. / < lat. triarii]. Trimis de LauraGellner, 09.03.2009. Sursa: DN  TRIÁRII s. m. pl. nume dat soldaţilor veterani, care… …   Dicționar Român

  • triarii — ● triarii nom masculin pluriel (latin triarii, de tres, trois) Soldats de la troisième ligne de manipules de la légion romaine …   Encyclopédie Universelle

  • TRIARII — genus militum apud Romanos. Polybius enim, l. 6. ubi de acie Roman. quatuor facit militum ordines et discrimina, Pilanos scil. seu Velites, Hastatos, Principes et Triarios. E quibus Velites seu Pilani eligebantur ex minimis aetate et fortunae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Triarii — (röm. Ant.), so v.w. Pilani, s.u. Legion 2) A) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Triarii — Triarĭi, Triarĭer, bei den alten Römern die das dritte Treffen bildenden Kerntruppen der Manipularstellung (s. Manipel) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Triarii — Les triarii sont la troisième (tri = trois) et dernière ligne disponible dans les légions républicaines, organisée en dix cohortes contenant chacune trois manipules de 160 hommes, chacune divisée en deux centuries de 80 soldats. Ce sont des… …   Wikipédia en Français

  • Triarii — Triarier (lat. triarii die Dritten), mitunter auch Triarer, waren die Elite der römischen Legion. Zunächst definierte sich die Zugehörigkeit zu den Triariern nur über das Einkommen, da nur Wohlhabende die nötigen Mittel hatten, sich die… …   Deutsch Wikipedia

  • Triarii Club de Fútbol — Saltar a navegación, búsqueda Triarii C. F. Nombre completo Triarii Club de Fútbol Apodo(s) Triarii Fundación 12 de Mayo de 2009 …   Wikipedia Español

  • Triarii — En la organización de la legión romana, eran los veteranos, mucho menores en número al resto de la infantería de línea. En la formación clásica de la legión republicana, se mantenían en última línea, como reserva para casos de crisis. Su arma… …   Enciclopedia Universal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»